Primedbe u vezi rudnika lignita na Vidliču:Analiza i istraživanje
Dana 7. oktobra 2025. godine DZZP predalo je primedbe na dokumentaciju vezanu za otvaranje otvorenog kopa rudnika lignita u dolini Zabrđe na Vidliču. Odnosno u širem području Stare planine. Višestruke su opasnosti i nelogičnosti vezane za ovaj problem. Sa primedbana građani mogu da se upoznaju kroz dokumet koje je DZZPS poslalo Opštinskoj upravi Opštine Dimitrovgrad.
„Otvaranju ovog rudnika lignita na Vidliču protivi se i lokalno stanovništvo, brojne organizacije i aktivisti posvećeni zaštiti životne sredine. Projekat je u suprotnosti sa važećim Prostornim planom opštine Dimitrovgrad, što predstavlja ozbiljnu procedurnu grešku u procesu donošenja odluka“, navodi se na sajtu DZZPS.
Nedostajuća Hidrogeološka studija – ključni problem
Dodatno analizirajući dokumentaciju, uvideli su da ne sadrži Hidrogeološku studiju koja je neophodna. Zabrđe se nalazi u kraškom području Vidliča gde svi dubinski radovi poput rudnika mogu ugroziti podzemne vode i na širem području.
„Krško područje Vidliča karakteriše se poroznom stenskom formacijom kroz koju voda lako prodire u dublje slojeve. Bilo koji oblik rudarenja u ovom području, a posebno otvoreni kop rudnika lignita koji uključuje masivne iskope i detonacije, može direktno ugroziti podzemne vode na daleko širem području nego što se pretpostavlja“, navodi se na sajtu.
S tim u vezi je potencijalno ugroženo vodoizvorište za grad Dimitrovgrad i sela u Zabrđu. Bez detaljne hidrogeološke studije, nemoguće je proceniti stvarne rizike ili preduzeti odgovarajuće mere zaštite vodenih resursa koji su kritični za lokalnu zajednicu, smatraju u DZZPS.
Nedostajuća studija opravdanosti
Dalje se navodi da nedostaje Studija opravdanosti projekta, što predstavlja fundamentalnu grešku u planiranju. Obljašnjavaju da studija trebala bi da jasno definiše ekonomsku, socijalnu i ekološku isplativost rudnika lignita na Vidliču, uključujući detaljnu analizu troškova i koristi za lokalnu zajednicu.
IFC 6 standardi i Konvencija o biološkoj raznovrsnosti
Postavlja se i važno pitanje da li su za ovaj projekat urađeni IFC 6 standardi prema Konvenciji o biološkoj raznovrsnosti. Ovi standardi identifikuju rizike i uticaj nekog projekta, njegovu isplativost, a sve kroz prizmu ekosistemskih usluga i očuvanja biodiverziteta analiziranog područja.
International Finance Corporation’s Guidance Note 6 (Biodiversity Conservation and Sustainable Management of Living Natural Resources) predstavlja međunarodno priznat okvir za procenu projekata. Ovi standardi omogućavaju objektivnu analizu da li se projekat može realizovati bez katastrofalnih posledica za životnu sredinu.
Biodiverzitet i poljoprivredna vrednost Vidliča
Zbog činjenice da se radi o veoma povoljnom području za poljoprivredu sa bogatim biodiverzitetom, da potencijalno rudnik može uticati na podzemne vode šireg područja, neophodno je uraditi i ove standarde.
Vidliče je tradicionalno jedno od najproduktnivjih poljoprivrednih područja u regiji Dimitrovgrada. Bogata tla i dugo kultivisana tradicija poljoprivrede čine ovo područje kritičnim za lokalnu privredu. Otvaranje otvorenog kopa rudnika lignita direktno bi uništilo hiljade hektara plodnog poljoprivrednog zemljišta.
Pored poljoprivrede, Vidliče je dom brojnih biljnih i životinjskih vrsta koje su specifične za ovo područje. Rudarenje bi dovelo do ireverzibilnog gubitka biodiverziteta i prirodnog bogatstva koje je verovatno besconačno važnije od privremenog ekonomskog dobitka.
Primedbe opravdane ili ne?
„Primedbe na dokumentaciju rudnika lignita na Vidliču su potpuno opravdane i zasnivaju se na tehničkim, ekonomskim i ekološkim argumentima. Projekat treba da bude temeljno preispitan sa primenom svih međunarodnih standarda, detaljnim hidrogeološkim studijama i ekonomskom analizom koja pokazuje stvarne troškove i koristi za lokalnu zajednicu i prirodnu sredinu“, kažu u DZZPS.
