Dela Ane Bešlić-legat Subotici
0
0
Danas se navršava 13 godina od smrti Ane Bešlić (1912-2008). Bila je prva akademska vajarka u Subotici. Ponosna Bunjevka jugoslovenski orijentisana.Izrađivala je spomenike, kao i skulpture u složenim prirodnim i arhitektonskim prostorima. Svojom izložbom priređenom sa Đorđom Božanom otvara gradsku izložbenu salu u Subotici 1954.godine. Jedna je od osnivača vajarske grupe “Prostor 8” 1957.godine. Izlaže na brojnim izložbama sklulpture.
Godine 1983. poklanja legato od 20 svojih dela Gradskom muzeju u Subotici. Uručena joj je nagrada dr Ferenc Bodgvogvari i Pro urbe 1997.godine od grada Subotice. Te godine je održana i njena poslednja izložba Belo, volim te belo.
Van tradicije ka ličnom razvoju
Izdvaja se po tome što je van tradicionalnih tokova tražila putokaz ličnog razvoja, a izgradila je individualni svet oblika koji se realizuje jezikom čiste forme. Nakon završetka Drugo svetskog rata vratila se u Beograd 1945.godine, na Akademiju likovnih umetnosti, kod Sretena Stojanovića i Radeta Stankovića.Kada je završila Akdemiju Ana Bešlić ulazi u Majstorsku radionicu Tome Rosandića.[1]
Ana Bešlić je tokom svoga rada izrađivala je i spomenička i skulpturalna dela koja se svojom formom razlikuju od velikih monumentalnih spomenika.
Na primer, Majka i sin-spomenik žrtvama fašizma u Aleksandrovu kod Subotice, 1955.,Ptice fontana na Paliću 1957, Spojene forme u parku vile Izvršnog veća Srbije Beograd 1961, Grupa postavljenja ispred dispanzera u Subotici 1965, Baklja sećanja u Bajmoku 1971, i drugo.
“Modernističku umetnost, a time i skulpturu karakterisao je neizvesni evolucionizam i istoricizam kao težnja ka idealnim esencijalistički predočivom uzorku same i u estetsko- medijskom smislu čiste (pure) umetnosti skulpture. Za Anu Bešlić taj put je vodio od modernog akademizma i intimizma četrdesetih godina preko mekog socijalističkog realizma i vitalističkog socijalističkog modernizma pedesetig i ranih šezdesetih godina do visokog socijalističkog modernizma od sredine šezdesetih do poslednje trećine sedamdesetih godina 20.veka“.[2]
Asocijativni oblici obeležje Aninih dela
Miško Šuvaković u knjizi Evropski konteksti umetnosti u XX veku u Vojvodini, posebno se osvrnuo na slučaj Ane Bešlić. Šuvaković ističe da skulptura Ane Bešlić sa:
„stanovišta čitanja feminističke istorije umetnosti,asocijativni oblik koji nas vodi poimanju „ženskog“ doživljaja skulptorskog tela kao rodnog (gender) tela. Njena izrazito rodna, gotovo genitalna asocijativnost kao podtekst univerzalnog modernističkog apstraktno-vitalističkog izraza je bitna odrednica njene skulptorske emancipacije i, izutetnog, napora ka prevazilaženju formalizma, tj. ka otvaranju forme i relativizovanju esencijalističkog odnosa unutrašnje-spoljašnje u skulpturi. Prelaženjem formalizma dolazi se do one „plastične smislenosti“ koja čini mogućim novo razumevanje skulpture kao rodnog i psihoanalitički odredljivog prostornog događaja ili teksta“.[3]
Bunjevačko pitanje i danas aktuelno
Takozvano bunjevačko pitanje, koje je i dan-danas aktuelno uticalo je (ne)razvijanje slikarstva i umetnosti uopšte, kod Bunjevaca i Bunjevki, kao i istraživanja rada umetnica koje su obeležile jednu epohu u Subotici.
Umetnice nisu dovoljno istražena, a razlog je verovatno taj što je nakon 1945.godine bilo zabranjeno izjašnjavati se kao Bunjevac i u većini tekstova i knjiga koje se odnose na istoriju umetnosti oni se prestavljaju kao Hrvati ili Srbi.Umetnici i umetnice koji su tada ostali verni svome rodu i poreklu, bivaju na neki način izopšteni, a naročito ako su žene.
5. Literatura
- Bela Duranci, Stipan Kopilović 1877-1924,Subotica,Zavod za kulturu vojvođanskih Hrvata,2011.
- Nikola Dedić,Umetnost Vojvodine u XX veku i problem rodnih identiteta, Novi Sad, Muzej savremene umetnosti u Vojvodini.
- Miško Šuvaković, Jerko Denegri, Ana Bešlić,Beograd, 2008.
- Miško Šuvaković, Evropski kontekti umetnosti XX veka u Vojvodini,Novi Sad, Muzej savremene umetnosti u Vojvodini,2008.,207-209.
- List Neven 10.11.1927.,str 3
- Olga Kovačev Ninkov, „Život i delo prve subotičke slikarke Jelene Čović (1879-1951), Subotičke novine, Subotica,2000.
- Videti: http://www.hrvatskarijec.rs/vest/A6130/Mali-portreti–za-veliko-djelo/,pritupljeno 28.01.2016.
[1] Savet za nauku i umetnost je 1948.godine osnovao majstorske radionice. Saradnike majstor je birao putem konkursa . U to vreme rad u radionici se smatrao najvećim domenom specijalizacije, a država je stipendirala polaznike. Ana Bešlić je konkurisala sa delom Glava devojke iz 1941.
[2] Miško Šuvaković, Jerko Denegri Ana Bešlić,Beograd, 2008.,43
[3] Miško Šuvaković, Evropski kontekti umetnosti XX veka u Vojvodini,Novi Sad, Muzej savremene umetnosti u Vojvodini,2008.,207-209.
tekst i foto: Sandra Iršević
