Zaboravljena Subotičanka:Ilona Filep
0
0
Malo ko zna da su holivudska svetla privukla Subotičanku Ilonu Filep koja je kao scenaristkinja potpisala fillmove: “Spring shower”( 1932), “Marie” (1932), i “Good time Charlie”(1927). Veruje se da je Ilona Filep bila prva subotička novinarka, a pored toga radila je i kao publicistkinja, scenaristkinja, književnica. Portal ecofeminizam.com pisao je o Subotičanki koja je u 20.veku pred sam početak Velikog rata odlučila da se otisne u Ameriku i tamo ostvari svoj san pod sjajnim svetlima Holivuda.
U gradu u kom je rođena 1891.godine ostala je zaboravljena. Spomene se tu i tamo kada su neka podsećanja na čuvene Subotičane koji su se otisnuli u svet u nepoznato. Prema podacima do kojih smo došli rođena je u današnjoj ulici Vuka Karadžića, a novinarsku karijeru počela u Subotici i nastavila u Sjedinjenim američkim državama gde je radila i kao filmska scenaristkinja.
Pred Prvi svetski rat imala već objavljenju knjigu na mađarskom jeziku “Satana se smeje”, a radila je i kao saradnica dva najveća lista na mađarskom jeziku u Subotici. Njen život je istraživao Subotičanin Petar Vukov koji je u tekstu o njoj napisao da je imala želju da napusti Suboticu i 1914.godine pred sam početak Velikog rata odlazi u Njujork[1] kod brata, a kasnije u Holivud.
Petar Vukov istražujući Subotičanku navodi u svom radu da je 1953.godine Joso Šokčić poznati novinar i pesnik dobio pismo od Ilone Filep iz Holivuda u komemu je ona odgovorila na postavljena pitanja i poslala svoju fotografiju.
Pismo je započeto ovako:
„Dragi Josife Šokčiću,
Najlepše se zahvaljujem za vaše lepo pismo, jer me je duboko dirnulo. Zaista je veliki dar dobiti tako lepe reči priznanja iz svog starog i izgubljenog rodnog grada, iz kojeg sam otišla tako davno da me se valjda niko više ne seća.
I ja sam radila za Dnevnik bačke županije i Bački vensik, istovremeno sam bila službenik Mađarske osnovne kreditne banke“,
ovako je započeto pismo Josi Šokčiću od strane Ilone Filep. Pismo u celosti možete pročitati u u časopisu EX Panonnia 2000.godine.
rbt
Bez obzira na njen uspeh ostala je zaboravljena u svom rodnom gradu. Nije spominjana ni kao književnica u Srbiji, niti u Budimpešti, samo je jednom spomenuta u jednom mađarskom Filmskom leksikonu, ali bez bližih odrednica io njenom životu.
U svom istraživanju Vukov se osvrnuo i na pismo koje je napisala 1953.godine poznatom subotičkom novinaru i pesniku Josi Šokčiću.
Kao prva žena novinar u Subotici, a i među prvim ženama književnicama u svom rodnom gradu svojim radom utirala je put rodnoj ravnopravnosti.
Inače, 2017.godine u okviru programa : Jedna migrantska priča-Ilona Filep” u Savremenoj galeriji Subotica održano je predavanje. Istoričar I muzejski savetnik Gradskog muzeja Subotica, Mirko Grlica tada je istakao da pred Prvi svetski rat iseljavanje iz Austro Ugarske bila je masovna pojava. Pored najbrojnijih iseljenika, koji su u SAD tražili posao plaćen dovoljno za pristojan život, put Novog sveta su kretali i književnici, umetnici, naučnici… Među njima bila je tek retkima znana subotička književnica Ilona Filep.
[1] Od Subotice do Holivuda i zaborava (O Iloni Filep – subotičkoj mađarskoj spisateljici s početka dvadesetog veka). – III, 2000, br. 3-4, str. 58-73. – Istraživanja, članci i rasprave.
Tekst je nastao u okviru projekta “Žensko lice Subotice“, koji je realizovan uz podršku grada Subotice. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana „Malin“ i redakcija portala “Ecofeminizam”.Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove grada Subotice.
