Na konferenciji u Pragu o položaju Bunjevki
0
0
U Pragu je održana peta konferencija „Fragile Europe“ koja je okupila naučnike, stručnjake, istraživače iz celog sveta kako bi raspravljali na temu populizma, transnacionalnih pokreta, feminizma i položaja LGBT populacije. Konferencija je održana u okviru mreže za politička i sociološka istraživanja „32 Evropskog sociološkog udruženja” na Institut za sociološka istraživanja / Fakultet društvenih nauka, Karlov univerzitet u Pragu I “Jean Monnet” Katedra za u evropsku političku sociologiju. Doktorantkinja na Fakultetu za medije i komunikacije u Beogradu, ma Sandra Iršević na konferenciji prezentovala je svoj rad „Žene koje su bile ispred svog vemena“ i zajednički rad sa prof. dr Aleksandarom Raič i Zvonkom Stantićem „Transnacionalni pokreti u rešavanju bunjevačkog pitanja: Šta može da uradi civilni sektor u Srbiji, Hrvatskoj i Mađarskoj“.
Na panelu koji se odnosio na feminizam, populizam i položaj LGBT osoba u svetu Sandra Iršević je izložila svoje istraživanje povodom 100 od održavanja Velike narodne skupštine u Novom Sadu 25.novembra 1918.godine, kada je sedam žena dalo svoj glas i glasalo za Prisjedinjenje Bačke, Baranje i Srema matici Srbiji.
Žene su kroz istoriju stalno vodile borbu za ostvarivanje svojih prava, stim da su pripadnice manjina vodile dvostruku borbu i to: za ostvarivanje osnovnih ljudskih prava, prava na rad i maternji jezik. U našem društvu još uvek su dominantni stereotipi i predrasude o ulozi žena i muškaraca u društvu, što je posledica patrijahalnog vaspitanja koje i dalje ima veliki uticaj na području Balkana. Danas pod uticajem radikalnih populističkih partija položaj žena u Srbiji pokušava da bude urušen. Od Velikog rata do danas u proteklih 100 godina žene na prostoru današnje Srbije izborile su se za pravo glasa, obrazovanje, rad, zdravstvenu zaštitu, abortus…. Međutim, kako jačaju desničarske partije u Evropi tako i u Srbiji crkva pokušava da izvrši veliki uticaj I vrati ženu na položaj “sluškinje i majke”, iznela je u svom izlaganju Sandra Iršević.
Ona dalje objašnjava da u posebno lošem položaju su Bunjevke, jer pojedini istoričari ne priznaju postojanje Bunjevaca kao posebnog naroda i nazivaju ih bačkim Hrvatima ili Bunjevcima-Hrvatima. Bunjevci i Bunjevke nemaju drugu državu do Srbije, poput drugih nacionalnih zajednica, te su i u ovom položaju podređeni u odnosu na druge manjinske zajednice.Bez obzira na to, Bunjevke su na severu Srbije ostavile trag svojim delovanjem posebno na polju politike, umetnosti i humanitarnog rada. Prva akademska slikarka u Subotici bila je Jelena Čović, akademska vajarka Ana Bešlić, a književnica i žena delagat koja je učestvovala 25.novembra 1918.godine u stvaranju Kraljevine SHS, Mara Đorđević Malagurski.
Na oba panela, prisutni su se zainteresovali za Bunjevačko pitanje jer im je bila zanimljiva činjenica da je reč o narodu bez države, sa bogatom istorijom i kulturom. Posebno ih je zainteresovalo to što je Jelena Čović dobila stipendiju od tadašnjeg gradonačelnika Subotice, Mara Malagurski Đorđević u Londonu učile engleski i činjenica da su sve žene koje su obrađene u studiji utrle put današnjim principa rodne ravnopravnosti u Srbiji. One su nam pokazale put, a na nama je da se danas trgnemo i izborimo za punu rodnu ravnopravnost, a ne da čekamo da nam je neko pokloni ili obezbedi, a posebno ukoliko smo pripadnice manjina“, zaključila je u svom izlaganju Iršević.
Na drugom panelu, gde je izložila zajednički rad sa Raičem i Stantićem govorila o položaju Bunjevaca u takozvanom „Bajskom trouglu“, koji predstavlja područje između Dunava i Tise koje virtuelno ograničavaju tri grada: Subotica i Sombor u Srbiji i Baja u Mađarskoj. Bunjevaca je u Bačkoj krajem Prvog svetskog rata bilo 84 hiljade a poslednji popis stanovništva u Srbiji pokazuje da ih je 2011. godine bilo jedva 16,5 hiljada. Ovi demografski podaci čine osnovu odredbe Bunjevaca kao „ugroženog naroda”; uz ostale nepromenjene uslove, demografska projekcija za Bunjevce u Srbiji, do kraja 21 veka, vodi do zaključka o njihovom nestanku.
Položaj Bunjevaca u Srbiji, kao nacionalne manjine sui generis (bez prihvatanja Hrvatske kao matične države nego usmeravanje ka Srbiji kao takvoj državi), uslovljen je transnacionalnim odnosima Srbije kao matične države srpskog naroda u rasejanju (posebno u Hrvatskoj i Mađarskoj). Tako isprepleteni odnosi otvaraju problem zastupanja interesa Bunjevaca u Mađarskoj kao i održavanja ravnoteže nacionalne ranopravnosti Bunjevaca i Hrvata kao nacionalnih manjina u Srbiji. Taj problem bunjevačka civilna zajednica nije u stanju da rešava bez oslonca na nadnacionalne institucije EU. Način institucionalizacije rešavanja ovog problema ostaje otvoreno pitanje opstanka i razvoja bunjevačke zajednice u skoroj budućnosti. Odlazak u Prag podržao je grad Subotica i UG „Bunjevci“ iz Novog Sada”, iznela u svom izlaganju predstavljajući zajednički rad Sandra Iršević.
Tekst je nastao u okviru projekta “Žene koje su utrle put rodnoj ravnopravnosti“, koji je realizovan uz podršku grada Subotica. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana „Malin“ i redakcija portala “Ecofeminizam”.Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove Grada Subotica.
