Žene koje su utrle put rodnoj ravnopravnosti
0
0
Emancipacija žena na današnjem prostoru Vojvodine i Srbije počela je još krajem XVIII i početkom XIX veka. Pod uticajem prosvetiteljstva i načelima Francuske revolucije o slobodi, jednakosti i svojini uz podršku mladih obrazovanih ljudi položaj žena u Srbiji tokom XIX veka se menjao.
Ako bi uporedili kakav je bio položaj žena u tadašnjoj Vojvodini i Srbiji sa položajem žena u evropskim zemljama mogu da zaključim da je menjan na bolje. Bunjevke i Srpkinje 25.novembra 1918.godine koje su učestvovale na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu dobile su pravo glasa, ali samo tada. Žene su kroz istoriju stalno vodile borbu za ostvarivanje svojih prava, stim da su pripadnice manjina vodile dvostruku borbu i to: za ostvarivanje osnovnih ljudskih prava, prava na rad i maternji jezik.
foto: https://tamoiovde.wordpress.com/tag/emancipacija/
U našem društvu još uvek su dominantni stereotipi i predrasude o ulozi žena i muškaraca u društvu, što je posledica patrijahalnog vaspitanja koje i dalje ima veliki uticaj na području Balkana. Danas pod uticajem radikalnih populističkih partija položaj žena u Srbiji pokušava da bude urušen. Od Velikog rata do danas u proteklih 100 godina žene na prostoru današnje Srbije izborile su se za pravo glasa, obrazovanje, za rađanje i svoje mišljenje. Međutim, kako jačaju desničarske partije u Evropi tako i u Srbiji crkva pokušava da izvrši veliki uticaj i vrati ženu na položaj “sluškinje i majke”.
Ovu moju tvrdnju potvrđuje i istraživanje Švedske organizacija Kvinna till Kvinna koje je realizovala 2018.godine kada je sproveli anketu među 123 aktivistkinje za ženska prava u 32 zemlje od EU, Balkana i sa Afričkog kontinenta. Prema njihovom izveštaju: “Gušenje pokreta-sužavanje prostora za ženska prava”1 pokazuje kako su pod uticajem populističkih partija I pokreta, jačanjem konzervatinih struja koje se pozivaju na tradicionalne vrednosti, nevladine organizacije koje se bave pitanjima rodne ravnopravnosti i protiv nasilja nad ženama nailaze na probleme I onemogućene.
Istraživanja švedske Fondacije Kvinna till Kvinna pokazuju da čak 85 posto anketiranih žena kaže da su visoke cene koju moraju da plate da bi nastavile da se bave ženskim pravima: od sramoćenja, seksualnog uznemiravanja, napada na njihove porodice…
Poslednjih godina sve je skučeniji civilni prostor borbe za ženska prava, sve je manje finansijera takvih aktivnosti a sve više nasilja, To je posledica skretanja udesno kako evropskih (unutar toga balkanskih) tako i vanevropskih društava. Švedska fondacija je u okviru projekta anketirala nekoliko aktivistkinja za ženska prava u Makedoniji, Bliskom Istoku i Severnoj Africi, Švedskoj, Poljskoj, Egiptu i Azerbejdžanu.
Žene u Srbiji se tretiraju kao „mašina za rađanje“2.
Sa druge strane, pripadnice nacionalnih manjina su još više diskriminisane kao kao žene i pripadnice manjina.
U posebno lošem položaju su Bunjevke, jer pojedini istoričari ne priznaju postojanje Bunjevaca kao posebnog naroda i nazivaju ih bačkim Hrvatima ili Bunjevcima-Hrvatima. Bunjevci i Bunjevke nemaju drugu državu do Srbije, poput drugih nacionalnih zajednica, te su i u ovom položaju podređeni u odnosu na druge manjinske zajednice.
Bez obzira na to, Bunjevke su na severu Srbije ostavile trag svojim delovanjem posebno na polju politike, umetnosti i humanitarnog rada. Prva akademska slikarka u Subotici bila je Jelena Čović, akademska vajarka Ana Bešlić, a književnica i žena delagat koja je učestvovala 25.novembra 1918.godine u stvaranju Kraljevine SHS, Mara Đorđević Malagurski.
Poseban vid diskriminacije žena u Srbiji predstavljalo je uskraćivanje osnovnog građanskog i političkog prava – biračkog prava. Mada je ustavom bilo zagarantovano biračko pravo svakom državljaninu sa navršenom 21 godinom Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije, konstatovano je da će ovo biti rešeno Zakonom o ženskom pravu glasa, što se dogodilo tek 1945. godine.
Sastavni deo rodnih analiza danas predstavljaju razmatranja faktora kao što su etnicitet, rasa, manjinske zajednice, pa čak i klasa. Milena Dragičević Šešić je u svom radu “Mizoginija u obrascima masovne kulture” postavila tezu da je mizoginija sastavni deo kulture Balkana. Dragičević Šešić dalje objašnjava da se društveni stereotipi odnose uglavnom na nacionalnu pripadnost, pa i na ostale manjinske grupe.
1http://thekvinnatillkvinnafoundation.org/files/2018/03/kvinna-till-kvinna-suffocating-the-movement-report-eng-2018.pdf
2https://www.krstarica.com/vesti/politika/zenska-platforma-zene-nisu-masine-za-radjanje-vojnika/ videti: 10.10.2018.
Tekst je nastao u okviru projekta “Žene koje su utrle put rodnoj ravnopravnosti“, koji je realizovan uz podršku grada Subotica. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana „Malin“ i redakcija portala “Ecofeminizam”.Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove Grada Subotica.
