Ana Mendijeta: land art performans
0
0
Moja umetnost zasniva se na uverenju jedne univerzalne energije koja prolazi kroz sve: od insekta do čoveka, od čoveka do spektra, od spektra do biljke od biljke do galaksije. Moji radovi su vene za navodnjavanje ove univerzalne tečnosti. Kroz njih se spuštaju prašini predaka, izvorna uverenja, primorske akumulacije, nesvesne misli koje animiraju svet, rekla je kubanska umetnica Ana Mendijeta.1
Mnoge umetnice razvojem feminističkog pokreta krajem 60-tih godina prošlog veka u performansu pronašle su put kojim mogu da izraze svoje feminističke stavove. Performans je bio savršen medij putem koga su umetnice mogle da korišćenjem vlastitog tela pošalju poruku publici, što može da se primeti i danas jer je reprodukcija tela uzela maha kroz perfomans.
Umetnica, Ana Mendijeta kroz performans raskida da tradicionalnom muškom reprezentacijom ženskog tela i dobija mogućnost da eksperimentiše sa različitim umetničkim praksama.
Ana Mendijeta izradila je preko 200 radova, u okviru kojih joj je zemlja bila glavni materijal za izradu skulptura, a koristila je i pesak, kamenje, blato, zemljište, gline, cveće i još mnogo toga. Umetnica je želela da korišćenjem prirodnih materijala ukaže na svoje stavove o kulturi, a njen rad je mogao da se doživi I magijski, jer je često koristila rituale u performansima. Njena posvećenost Zemlji se može povezati sa afričkim običajima koje je Ana Mendijeta pronašla I u svojim performansima opisala.
Ana Mendijeta je uticajna kubanska umetnica poznata po svojim land art performansima. Ona je istraživala svoj identitet kroz subjekt ženskog emigranta kombinujući različite umetničke forme i prakse poput fotografije, filma, skulpture, kao i performansa i bodi arta. U svojim radovima inspiraciju je pronašla zemlji i prirodi.
1 “My art is grounded in the belief of one universal energy which runs through everything: from insect to man, from man to spectre, from spectre to plant from plant to galaxy. My works are the irrigation veins of this universal fluid. Through them ascend the ancestral sap, the original beliefs, the primordial accumulations, the unconscious thoughts that animate the world“.
Profesor Miodrag Šuvaković u Pojmovniku suvremene umetnosti1 navodi da pojam performance (performans) upotrebljava se trostruko: (l) kao naziv za izvođenje i izvođačke umjetnosti, (2) kao naziv za djela zasnovana na konceptu performativa, drugim riječima, na konceptu postizanja značenja koje proizlazi iz tjelesnog čina a ne iz semantičke poruke, i (3) kao naziv za specifičnu akciju umjetnika (perfonnallce art) koju izvodi pred publikom i u kojoj je umjetnik (autor djela) i izvođač djela.
Po Šuvakoviću je Performans (performance art) režirani ili nerežirani događaj zasnovan kao umjetnički rad koji umjetnik ili izvođači realiziraju pred publikom. 2
Performing arts ili izvođačke umjetnosti su različite umjetničke prakse zasnovane na procesu izvođenja: perfomance art, teatar, glazba, opera, ples, balet, film, televizija, internet, cyber umjetnost. Razlikuju se pojmovi izvođenja (eng. performing) i izvedbe (eng. performance). 3
Šuvaković dalje objašnjava da se izvedba odnosi na fenomen izvođenja, njegov materijalni proizvod ili rezultat, a izvođenje se odnosi na proces, praksu izvođenja i ukazuje na njegovu materijalnu procesualnost bez konačnog proizvoda.
Jedan od glavnih utemeljivača performansa je teoretičar Ričard Šekner (Richard Schechner) koji smatra da performans prevazilazi izvođačke umetnosti i ulazi u polje različitih praksi umetnosti, društva i kulture. Šekner objašnjava sa performans, kao jedna sveobuhvatna kategorija, mora biti konstruisan kao “široki spektar” ili “kontinuum” akcija rangiranih od rituala, igre, sportova, popularnih zabava, izvođačkih umetnosti (teatar, ples, muzika) i svakodnevnih performansa, do izvođenja socijalnih, profesionalnih, rodnih, rasnih i klasnih uloga, lečenja (od šamanizma do hirurgije) i raznih reprezentacija i konstrukcija akcija u medijima i na internetu.4
Performans se razlikuje od drugih umetničkih praksi po tome što je publici dozvoljeno da aktivno učestvuje u njemu jer uglavnom sama radnja performansa zahteva od publike da spontanu reakciju. Performer je osoba koja izvodi umapred zamnišljen ili režiran događaj i u tom slučaju možemo govoriti o performansu, happeningu ili body artu. Performer koristi vlastito telo koje, uz potrebne rekvizite, postaje njegov najvažniji medij i materijal.5
Jedna od značajnih umetnica performansa sa Kube Ana Mendijeta kroz svoje performanse koristeći vlastito telo obrađivala je teme koje su se odnosile na njen identitet, jezik, nacionalnost i zaštitu prirode. Njeni radovi su povezani sa konceptualnom umetnošću6, feminističkom umetnošću i umetnošću koja je vezana za prirodu i zemlju. Jedan od najpoznatijih performasa ove kubanske umetnice je Silueta Series (1973-1977), u kome je naga, ali prekrivena cvećem, granama i mahovinom. U ovom performansu Mendijeta kroz svoje feminstičke stavove i ritual želela da skrene pažnju publike na neposrednost života i večnost prirode. Njeni performansi obuhvataju fotografiju, film i skulpturu.
https://youtu.be/aWiMv-Am0vs
Mendijeta je predstavnica pokreta umetničkog performansa koja koristeći vlastito telo vezuje se za prirodu. Začetnica je Land art, pokreta u okviru koga je povezala pejzaže i umetničko delo na otvorenom i u prirodnom okruženju. Umetnica izvodi performans izvan galerije i većina njenih performansa je izvođenja na različitim lokacijama u prirodnom kruženju. Izvođenje performansa u prirodi postalo je glavno obeležje umetnice koja je kroz svoj rad spajajući se sa zemljom pokušavala da kroz vlastito telo ukaže na njen odnos prema prirodi.7
Performansi kubanske umetnice imaju i ritualistički karakter. Ričard Šekner u knjizi Uvod u studije performansa objašnjava performans u ritual podrazumeva delovanje zajedničkih društvenih vrednosti uključivanje porodice i društva. U jednom od svojih čuvenih citata Ana Mendieta je rekla da stvaraju slike u prirodi može da se bavi sa svoje dve kulture: skulpture u prirodi i ritulima kroz koje povezuje prirodu, religiju i kulturu.8
Stalna upotreba krvi i drugih materijala poput perja, stena, cveća, vatre i zemlja odražavaju strast umetnice prema religijskom ritualu. Posebno je bila inspirisana naporom kubanskog katolicizma poznatog kao Santeria. Većina njenih umetničkih dela se materijalizovala kao neka vrsta obreda, orkestrirana da artikuliše trajne cikluse života, smrti, ženstvenosti, ponovnog rođenja i obnove.
Umetnost Mendijete povezana je i sa feminističkim umetničkim pokretom za njen rad na fluidnosti pola i manipulaciji sopstvenih delova tela da zamagljuju liniju između identifikacije muškarca / žene. Zbog svog ranog raseljavanja iz porodice i kuće i traume koja je nastala u njenom ranom životu, Mendijeta je postala doživotni šampion marginalizovanog ili manjkavog, bilo od rasizma, seksizma ili geografije.
Body art, hepening, performans umetnost Ane Mendijete mogu se proučavati u različitim kontekstima. Njihove analize uglavnom su se zadržale na prepoznavanju buđenja žene kao umetničkog subjekta, te određenih pitanja upotrebe (ženskog) tela i seksualnosti, polnosti i roda.
Koreni performans telom u prirodi potiču iz tradicije land art-a i želje za korišćenjem prirode u svrhu oblikovanja umetničkog dela, a ponekad iz umetnosti ranog ženskog performansa koja teži da poveže ženski princip sa prirodom. Pri formiranju svog dela, Mendijeta istražuje odnos ženskog tela i prirode, i njihovu međusobnu interakciju.
Na početku svoje karijere kubanska umetnica Ana Mendijeta je kroz različite umetničke oblike pokušavala da izazove emocije kod publike skrećući pažnju na nasilje, položaj žena u društvu, a kasnije je stvarala dela za sebe istražujući svoj identitet. Smatra se jednom od značajnih feminističkih umetnica koja je svojim performansima šokirarala tadašnju javnost, što joj je i bio cilj, jer je želela da skrene pažnju javnosti na očuvanje prirode, sve prisutno nasilje, silovanje, kao I značaj rituala I običaja.
U jednom od njenih najoznatijih serijala Siluete koristeći zemlju, blato, cveće i svoje telo umetnica je želela da pokaže svoja razmišljanja o promenama ideja kulturu. Njeni performansi su vezani i za ritual Santerie u okviru koga muškarci iz afričkog plemena Kimberli traže žene i kada ih dovedu kući da se venčaju, one sa sobom donose zemlju iz svoje domovine. Prema navedenom običaju svako veče supruga pojede malo te zemlje, kako bi prema verovanju lakše mogla da se privikne na novi dom. Ovaj ritual je uključen u mnogim performansima Mendijete, a i ona samo u pismu koji je napisala 1980.godine istakla je kroz njene skulpture zemlja I telo postaju jedno. 9
Umetnost Mendijete se može okarakteristati kao feministička ukoliko uzmemo u obzir teme kojima se bavi, način na koji te teme obrađuje, društvene posledice koje njena umetnost ima, kao i njene lične stavove koje izražava u javnosti i u umetnosti. Ono što svedoči o prisustvu feminističkih vrednosti pre svega je uspostavljanje žene umetnice kao subjekta u stvaranju svog dela, nasuprot datoj ulozi žene kao objekta. Smatram da je celokupno stvaralaštvo umetnice feminističko i da se najčešće pojavljuju esencijalistički feministički stavovi, vrednosti i ideje, koje ona, premda ih tako ne naziva, propagira kroz svoju umetnost.
Literatura:
-
Stephanie Lynne Finkelstein, “Ana Mendieta- a search for identity”, University of Missouri—Kansas City, 2012.,https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/14640/FinkelsteinAnaMenSea.pdf?sequence=1&isAllowed=y ac. pristupljeno 25.avgust 2018.
-
McKenzie, Jon, Perform Or Else: From Discipline To Performance, Routledge, LondonNew York, 2001.
-
Schechner, Richard. Performance Studies: An Introduction, Routledge: London and New York, 2003.
-
Richards, Mary: Marina Abramovic. Routledge, London, New York, 2010.
-
Šuvaković, Miško, Pojmovnik suvremene umjetnosti, Zagreb, Horetzky Zagreb, 2005.
WEBOGRAFIJA
1 Šuvaković, Miško, “Pojmovnik suvremene umjetnosti”, Zagreb, Zagreb: Horetzky, 2005.
2 Šuvaković, Miško,” Pojmovnik suvremene umjetnosti”, Zagreb, Zagreb: Horetzky, 2005, str.451.
3 Ibid.453.
4 Richard Schechner, Performance Studies, What is Performance?, str. 22
5Ibid.451.
6 Konceptualna umetnost počela je da se razvija 60-tih godina prošlog veka kada društvo ulazi u postmodernizam. Brišu se sranice između tela i iskustva i nastaju različiti umetnički oblici poput performansa, bodi arta i hepeninga.
7 https://www.theartstory.org/artist-mendieta-ana.htm
8 „By making my image in nature I can deal with the two cultures. My earth-body sculptures are not the final stage of a ritual but a way and a means of asserting my emotional ties with nature and conceptualizing religion and culture.” Ana Mendieta
9 Ana Mendieta, unpublished statement 1981, quoted in many sources including, Donald Kuspit, Redeeming Art, 218.
