Izveštaj o proceni dobrobiti zaštićenih područja u Srbiji

Jedan od preduslova uspešne zaštite prirode je adekvatno vrednovanje usluga, odnosno dobrobiti koje kao ljudska zajednica dobijamo od prirodnih ekosistema. Ove vrednosti, tj. usluge ekosistema, danas postaju važan elemenat za donošenja odluka u vezi korišćenja i očuvanja prirodnih resursa, navodi se na sajtu WWF u Srbiji. 

Procena takvih vrednosti je dosta složena proces i sa sobom nosi dosta izazova. Danas je u svetu razvijen značajan broj metoda za procenu vrednosti ekositemskih usluga. Ove procene ne moraju nužno iskazivati monetarnu vrednost ekosistemskih usluga, već mogu davati procenu njihove relativne vrednosti u odnosu na različite percepcije korisnika tih vrednosti.

Jedna od takvih metoda je i procena dobrobiti zaštićenih područja  (Protected Area Benefit Assessment Tool- PA BAT) koju WWF primenjuje u zaštićenim područjima Dinarskog luka. Ova metoda predstavlja važan alat za utvrđivanje čitavog niza trenutnih i potencijalnih dobrobiti pojedinih zaštićenih područja. Njome se procenjuju 22 vrednosti koje ostvaruju zaštićena područja. Vrednosti su podeljene u devet glavnih grupa: zaštita prirode, upravljanje zaštićenim područjima, prehrambeni proizvodi , vodni resursi, kulturno-istorijske vrednosti, zdravlje i rekreacija, znanje, regulatorne usluge ekosistema i prirodni materijali.

„Ljudi i dalje u velikoj meri zavise od prirodnih resursa i usluga ekosistema, ali i dalje nedovoljno cenimo njihov doprinos našem socio-ekonomskom razvoju. Zaštićena područja nisu samo mehanizam zaštite divljih vrsta i staništa, ona pružaju održive razvojne mogućnosti za stanovništvo“, kaže Goran Sekulić zadužen za javne politike programa WWF u Srbiji. 

PA-BAT je prvenstveno  osmišljen kako bi ga koristili upravljači zaštićenih područja u saradnji s ostalim korisnicima i u suštini upoređuje percepcije vrednosti prirodnih resursa i usluga različitih grupa korisnika.
Ovom metodom je definisano osam osnovnih grupa korisnika (zainteresovanih strana): lokalno stanovništvo koje živi unutar zaštićenog područja, lokalno stanovništvo koje živi u okolini zaštićenog područja, ukupno stanovništvo, naučnici/stručnjaci, organizacije civilnog društva, država/upravljač zaštićenog područja, poslovni sektor, međunarodna zajednica.

Analiza kombinuje procenu učesnika na radionicama i informacije koje su u postupku provere podataka prikupljene od koordinatora PA-BAT radionica u zaštićenim područjima i stručnjaka. Nakon svake radionice sprovodi se i anketa među učesnicima, čime se takođe dobijaju vredne povratne informacije. Na osnovu dobijenih vrednosti se razvijaju smernice za unapređenje upravljanaj zaštićenim područjima.
PA BAT metoda nije samo alat za jednokratnu procenu vrednosti već se može koristiit i za kontinuirano praćenje uspešnosti upravljanja zaštićenim područjima, bolje uključivanje korisnika u procese odlučivanja kao i za prilagođavanje upravljačke prakse.

Pored Srbije, WWF  je sproveo PA BAT procene u zaštićenim područjima Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Hrvatske i Slovenije. Više o PA BAT metodologiji možete naći na linku sa desne strane.

izvor: WWF u Srbiji