Kata Prćić: Književnica i pevačica

U Subotici je vladalo oduševljenje nakon 25.novembra 1918.godine kada je održana Velika narodna skupština u Novom Sadu. Posebno su Bunjevci bili zadovoljno, jer su ponovo mogli da koriste svoj-bunjevački jezik. Odmah nakon, Velike narodne skupštine Narodna uprava u Novom Sadu preuzela je vlast u celoj Vojvodini i ona je bila u vezi sa Narodnim odborom Bunjevaca i Srba i u Subotici. Na zboru, održanom 30.novembra 1918.godine je bunjevačko-srpska omladina istakla da je njihov cilj I ideal ujedinjenje svih južnih Slovena u jednu jedinstvenu državu.

Na Zboru, koji je organizovala srpska i bunjevačka omladina, i koji je održan u Gradskoj kući na predlog Drage Dimitrijević održanom 30.novembra 1918.godine, odlučeno je da se osnuje bolnica za obolele srpske vojnike. Zatim je izabran Odbor koji je sproveo da se za kratko vreme osposobi bolnica snabdevena sa 200 kreveta, slamarica, ćebadi, perjanih jastuka i svom potrebnom opremom i hranom za bolesnike, navodi u svom radu Zoran Veljanović, iz Istorijskog arhiva Subotice.

„Predsednik odbora za vojničku bolnicu u Subotici koja je funkcionisala 1918–1919, bio je Petar Zvekić, potpredsednici su bili Lazar Orčić i Jovan Milekić, sekretar Mara Malagurski i Matija Evetović. Blagajnik Aleksandar Stanković. Odbornici: Kata Prćić, Tonika Pešut, Anica Miković, Pavka Malagurski, Katica Neorčić, Katinka Manojlović, Ivanka Sarajlić, Desanka Radić, Draga Dimitrijević, Katica Ludajić, Lajčo Kopunović, Koloman Jaramazović, Andrija Čakić, Lajčo Vidaković, Lazar Ivandekić, dr Svetozar Ognjanov, Milenko Radić, Gruja Medaković, Slavko Aracki i Ozren Pilić“, piše Veljanović.

Kata Prćić je rođena u Subotici 20. septembra 1883. godine i bila je odlikovana još pri rata u svim nacionalnim pokretima. Veliki doprinos bunjevačkoj književnosti, dala je Kata Prćić – Tetkuš rođena za vreme ugarske vladavine, a umrla u FNRJ. Reč je o književnici čiji rad nije dovoljno istražen. Ono što se sa sigurnošću može tvrditi je da je bila Bunjevka jugoslovenski orijentisana, koja je zagovarala ilirstvo kod Bunjevaca. Najviše je sarađivala sa Mijom Mandićem tadašnjim učiteljem, urednikom i direktorom Gradskog muzeja i biblioteke i školskim nadzornikom u Subotici. Bila je naročito zapažena kad je pripremila zajedno sa Marom Đorđević-Malagurskom Bunjevačko veče na radio stanici u Beogradu 1940. godine u kojem je učestvovala kao pevačica. Pisala je pripovetke i priče pod pseudonimom Bunjevac.

Dela koja je napisala Kata Prćić su: Svadbeni običaji kod subotičkih Bunjevaca (Književni sever , god. III 1927.,knji. sv. 3-4, strana 114-131), Šandor Rajčić (Subotička Danica ili kalendar bunjevačko-šokački za godinu 1927, strana 50), Spomenica na proslavu četristogodišnjice smrti cara Jova Nenada, 4. 09. 1927. godine Subotica),Stari božićni običaji kod subotičkih Bunjevaca (Književni sever, Subotica 1930. godine VI, knj. VI, sv. 7-10, strana 203-212),Bunjevci i Šokci, Subotica, 1940. godine brošura, Uspomena na domaće Prelo kod subotičkih Bunjevaca.

Prema podacima iz Istorijskog arhiva u Subotici „Kata Prćić i druge “ dobile su Veliku većnicu na upotrebu 3. februare 1919. godine u 3 sata popodne.Na tom skupu osnovana je „Dobrotvorna zajednica Bunjevaka“, a Kata Prćić je postala njena prva predsednica. Kata Prćić i Petar Zvekić u ime „društva za učenu omladinu „Jugoslovija“, obratili su se molbom 1. februare 1919, gradskim vlastima u cilju da im se obezbede odgovarajuće prostorije. Molba za odobrenje pravila   „Dobrotvorne zajednice Bunjevaka“ sa preporukom Senata, upućena je na   rešavanje u Beograd 20. aprila 1919.godine Kata Prćić je u ime društva zatražila ustupanje pozorišne sale i za 4. aprila 1920. godine. Planirana je pozorišna predstava ali i plesna zabava nakon nje. Vlasti su dozvolile predstavu ali ne i zabavu. Prilikom toga, predsednica društva je pismeno zahvalila  podgradonačelniku dr Josipu Prćiću na zalaganju, i odustala od održavanja predstave, prepuštajući salu “Bunjevačkom divojačkom društvu”, navodi se na blogu suistorija.com.

Pevala je pesme i pisala članke u duhu jugoslovenstva. Vredna je spomena njena pesma “Borba vile Bunjevke za svoje ime i svoj rod’’, koja je spevana u desetercu i u duhu narodnog jezika. Ova deseteračka pesma kroz alegoriju prikazuje borbu vile Bunjevke i sjedinjenje pod okriljem vile Jugoslovenke.

Tekst je  nastao  u okviru projekta “Žene koje su bile  ispred svoj vremena“,  koji je realizovan uz podršku Ministarstva za kulturu i informisanje. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana „Malin“ i redakcija portala “Ecofeminizam”.Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove Ministarstva za kulturu i informisanje.