Ekofeminzam i novi mediji
0
0
Feministički pokret u Srbiji ima dugu tradiciju i za razliku od njega ekološki pokret je počeo da se razvija tek u drugoj polovini 20. veka, kada usled loših ekonomskih uslova dolazi do zagađenja životne sredine. Moram da istaknem, da ne možemo da govorimo samo o jednom ekološkom pokretu, nego o više pokreta. Zanimljivo je to da su ekološki pokreti širom sveta vezani za aktivizam i da ih uglavnom vode žene. Ženski pokret postaje internacionalni koji prati eksplozivni rast nove literature o ženama i ženskom iskustvu. Ekofeminizam se upravo vezuje i za treći talas feminizma koji je u toku i predstavlja novi teorijski prostor u kojem je promenjen pojam identiteta i seksualnog identiteta.
Sama prisutnost tema iz oblasti ekofeminizma, feminizma i zaštite životne sredine na internetu i društvenim mrežama doprinosi širenju ovih ideja i većoj prodornosti informacija.
Ekofeminizam =aktivizam
Ekofeminizam predstavlja treći talas feminizma, koji je usko vezan sa aktivizmom. Danas, aktivizam pored pokretanja i realizovanja kampanja, predstavlja i aktivno delovanje putem društvenih mreža, gde se kreatori informacija-pošiljaoci nadaju da će informacije na Tviteru i Fejsbuku dalje da se podele, „granaju“ i stignu do sve većeg broja primalaca informacija.
Kada govorimo o novim medijima i društvenim mrežama ne možemo da ne spomenemo zloupotrebu informacija. Kao primer mogu da navedem feminizam koji i dan danas u našoj zemlji predstavlja „ružnu reč“, a ne borbu za ljudska prava, kako ga ja doživljam. Zbog toga i smatram da ekofeminizam može da zaživi kroz aktivizam i uz podršku novih medija. Novinari i novinarke koji godinama izveštavaju o životnoj sredini kroz nove medije mogu da šalju informacije koje će kasnije da se dele društvenim mrežama.
Danas, u ovom digitalnom dobu suočeni smo sa velikim zagađenjem planete koju je proizveo čovek jureći za profitom. Stoga smatram da bi ekofeminiskinje trebalo da se okrenu ka životu, da se koriste “zelene tehnologije” i “green friendly”. Složena i brojna pitanja u okviru kojih ekofeminizam razmatra kategorije roda i prirode, sa teorijskog i aktivističkog stanovišta, iscrpno su data u zajedničkom radu Mis i Šive i mnoga od njih prevazilaze okvire samog ekofeminizma.
Ekolozi i ekofeministkinje aktivizmom se bore da bi ostvarile svoje ciljeve i to na razne načine: kampanjama, perfomansima, kroz umetničke prakse, radionice…Bore se protiv nasilja u prostoru i protiv muške dominacije i nasilja nad ženama i prirodom.
Razvojem Veb 2.0., blogovi, internet, društvene mreže predstavljaju prostor gde ekologija, feminizam i ekofeminizam razvija svoj pokret kroz diskurs amfiteatra. U Srbiji još uvek nije zaživeo ekofeministički pokret. U borbi za ljudska prava, rod i rodnu ravnopravnost, pao je u drugi plan.
Aleksandra Žigić: Žena kao majka od početka imala izražen osećaj za jedinstvo sa majkom prirodom
Jedna od najpoznatijih i najaktivnijih aktivistkinja ekofeminizma u Srbiji Aleksandra Žikić, na svom blogu navodi da su u mnogim kulturama žene istorijski imale primarnu ulogu u prikupljanju hrane, ogreva i vode za svoje porodice i zajednice. Aleksandra Žigić smatra da je žena kao majka od početka imala izražen osećaj za jedinstvo sa majkom prirodom. Sa ovim načelom povezanosti žene-majke i majke-prirode i dan danas zastupaju pojedine ekofeminističke teoretičarke Trećeg svega, na čelu sa Vandanom Šiva. Sa druge strane, feminističke teoretičarke liberalnog koncepta ovakvo načelo odbacuju, obrazlažući da bi to onda značilo da će muškarci uvek moći da budu dominantni u odnosu na žene i prirodu, jer ih smatraju plodnim.
Nasuprot liberalnom feminizmu koji se zalaže za integrisanje žene u svet kulture i proizvodnje, ekofeminizam se, čak i u svojoj liberalnoj varijanti, prema dualizmu priroda/kultura odnosi na specifičan način: čovek ne treba da prilagođava prirodu sebi, već treba da se uspostave odnosi bioegalitarizma po kome su čovek i priroda, kao i ostali na listi dualističkih parova, vrednosno jednaki (Plumwood 1993; Shiva 1988, 1999).
Unutar samog feminističkog pokreta ekofeminizam je bio kritikovan zbog razmatranja veze između prirode i žene, čime se umanjio značaj društveno-ekonomskog položaja žena. Krajem, 20. veka ekofeminizam je počeo da se okreće više ekonomskim i političkim temama.
Međutim, teoretičarka Marija Mis i dalje kritikuje ekofeminizam zbog jednostavnog objašnjenja veze između roda i prirode, svodeći ih na položaj žene u patrijahalnom društvu. Marija Mis zastupa novu ekofeminističku teoriju u čijem centru nije ekonomija, novac, rast ili profit, već život kao takav. Smatram da bi ekofeministkinje u saradnji sa novinarima i novinarkama kroz aktivistički pristup u novim medijima trebalo da promovišu zelene ideje. Složena i brojna pitanja u okviru kojih ekofeminizam razmatra kategorije roda i prirode, sa teorijskog i aktivističkog stanovišta, iscrpno su data u zajedničkom radu Mis i Šive i mnoga od njih prevazilaze okvire samog ekofeminizma.
Ekofeministička teorija u Srbiji nije popularizovana ni u medijskom, ali ni akademskom krugu. Srbija kao zemlja gde vlada patrijarhat ne doživljava na pravi način ekofeminizam. Ekologija kao savremena naučna disciplina u Srbiji se od kraja devedesetih razvijala kroz akademski prostor i u domenu nevladinih organizacija. Međutim u Srbiji nikada nije zaživeo ekološki pokret, za razliku od ženskog pokreta u Srbiji.
Feministička teoretičarka Marina Blagojević je istakla, da je feministički pokret u Srbiji ostao zatvoren za ideje ekofeminizma, posebno u aktivističkom kontekstu.
U Srbiji pitanja roda nisu prioritet, kao ni ekološki problem. Ekofeminizam zbog toga u Srbiji se ne razvija, u akademskom prostoru, ali je prisutan u aktivističkom. Novim, digitalnim dobom, uz masovne i nove medije dolazi do širenja ekofemisitičke ideje u Srbiji kroz blogove, portale i društvene mreže.
Sve gore navedeno dovodi do toga, da je ekofeminizam ostao neprepoznat u Srbiji. Zbog toga je neophodno da se u ovom digitalnom dobu kroz nove medije ekofeminizam promoviše uz aktivizam.
Danas se ekofeminizam izučava na univerzitetima širom sveta. Studije ekofeminizma su započele neformalno na konferencijama u Americi, Velikoj Britaniji i Nemačkoj i kroz grassroots aktivnosti u Indiji i Africi. Iako u Srbiji nije zaživeo ekofeministički pokret od 90-tih godina prošlog veka kroz Ženske studije u Beogradu i Novom Sadu zainteresovani studenti i studentkinje mogu da se upoznaju sa istorijom ekofemizma. Čitaoci u potrazi za informacijom o feminizmu, ekologiji i ekofeminizmu prelistavaju veb-sajtove prateći fotografije i tekstove i prolazeći kroz prošlost i sadašnjost.
Nove tehnologije doprinose stvaranju nove kulture, identiteta, dovode do jačanja, ali i slabljenja patrijarhata. Mnogobrojne feminističke grupe koriste nove tehnologije za povezivanje, prikupljanje informacija, realizaciju kampanja koje su usmerene na razbijanje predrasuda i stereotipa, kao na sprečavanje nasilja nad ženama, decom. Smatram da ukoliko bi se nove tehnologije koristile za promovisanje ekofeminizma u društvu bi došlo do pozitivnih pomaka kada je u pitanju poimanje feminizma. Naime, danas u Srbiji feminizam i rodna ravnopravnost se doživljavaju kao “da se neke žene bore za neka svoja prava”, a ne kao borba za ljudska prava, što je po meni sama suština feminizma.
Danas, momentu velikog razvoja informacijske i kompjuterske tehnologije i nastajanja novog virtuelnog prostora umrežavanje žena kroz razne kampanje putem društvenim mreža veoma bitnim, jer na taj način „virtuelni svet“ pravim aktivizmom može da doprinese širenju ekofeminizma.
U Srbiji postoji velika šansa za promociju ekofeminizma kroz nove medije, ali je neophodan i aktivizam civilnog sektora.
Možemo zaključiti da zahvaljujući internetu, društvenim mrežama i aktivizmu ekološkinja, feministkinja i ekofeministkinja, ekofeminizam danas živi. Razvojem novih medija, koji u virtuelnom prostoru skladište biografije ekofeministkinja iz raznih krajeva sveta, ekoloških pokreta, razvoja feminizma, što je bitno za razumevanje istorije, a samim tim sadašnjosti i budućnosti.
