Manastir Gračanica: Lepota koja svetli

U južnoj pokrajini Srbije, svega šest kilometara od Prištine na Kosovu  nalazi se manastir Gračanica. Zadužbina, kralja Milutina, njegove supruge Simonide i sina Stefana podignuta je 1321. godine na mestu stare lipljanske episkopije. Danas u manastiru živi oko  20-tak monahinja koje se bave ikonopisanjem, vezom, poljoprivredom i drugim monaškim poslušanjima.

Kada dođete u Gračanicu, vidite mali gradić, gde  ulice nose imena velikana iz srpske istorije. Svi lokali i ulice su napisane na ćirilici, i imate osećaj kao da niste prešli Merdare. Priča se srpski, može se pazariti za dinare, a ljudi su ljubazni i gostoljubivi. Međutim, to je i odlika svih stanovnika na Kosovu i Metohiji, jer i u Prištini, iako pričate na engleskom, ukoliko ne znate albanski jezik, nije redak slučaj da Vas sagovornik pita: “Da li znate srpski, da se lakše sporazumemo”. Naravno, kada je u pitanju starije stanovništvo, jer od mlađih ljudi retko ko govori srpski, ali zato svi govore engleski. To je jezik, koji očigledno u Prištini svi razumeju, i ne predstavlja problem u komunikaciji domicilnog stanovništva, kao ni sa turistima.

Gradić Gračanica podseća na gradove sa juga Srbije,a na parking možete da vidite  automobile parkirane sa srpskim registarskim oznakama. Možete da sednete u kafić ili restoran, uživate u “domaćoj” muzici i hrani. U centru grada, pored manastira Gračanica postavljen je  spomenik Milošu Obiliću.

Manastir Gračanica je jedan od najznačajnijih spomenika stare srpske kulture. Crkva je od tesanog kamena položenog u redove dvojnih i trojnih redova opeka i ima pet kubeta i tri apside. Izvedena je u estetskom i građevinsko- arhitektonskom savršenstvu i vrlo je skladnih proporcija, piše vikipedija.

Crkva manastira Gračanica je građevina sa pet kubeta sa osnovom upisanog krsta, te kao takva pripada grupi prvoklasnih arhitektonskih ostvarenja svoga vremena. Spoljna priprata je sagrađena u krajem 14. veka u vreme kneza Lazara. Inače, poznata srpska slikarka Nadežda Petrović je 1913.godine naslikala Gračanicu u stilu impresionizma, navodi wikipedija.

U crkvi se nalaze freske koje prikazuju rodoslov dinastije Nemanjića, kopija iz manastira Dečana, zatim lik kraljice Simonide, žene kralja Milutina i kćeri vizantijskog cara Andronika II.Na zidovima ove crkve takođe se mogu naći i portreti srpskih arhiepiskopa i patrijaraha kao i pogrebna scena gračaničkog mitropolita Dionisija. Gračanička riznica je uništena u požarima 1379. i 1383. U manastiru se i danas čuva zbirka starih ikona, među kojima je značajna ikona Hrista Milostivog iz 14. veka koja je jedinstvena po svojim dimenzijama (269 cm x 139 cm). Na manastiru je do sada urađeno više graditeljskih i slikarskih konzervatorskih radova, piše vikipedija.

Tekst je nastao u okviru  projekta „Preskoči marginu-pobedi predrasude“, koji se realizuje uz podršku  Nezavisnog društva novinara Vojvodine(IJAV),Balkanske istraživačke mreže (BIRN Kosovo) i Foruma Ziviler Friedensdienst Ev (forumZFD), u okviru  EU projekta „Stvarni ljudi – stvarna rešenja“. Program Mali grantovi za istraživačko novinarstvo sprovodi se u okviru EU Medija programa 2014.